Dzięki uprzejmości Pana Jacka Superczyńskiego z Gąsawy stałem się posiadaczem skanu niezwykłej fotografii. Wcześniej wisiała w domu rodzinnym babci ze strony mamy nadawcy przesyłki, tj. Gabrieli Dębowskiej, z domu Witt, córki wieloletniego i zasłużonego organisty w Ryszewku, Andrzeja Witta (1863-1950).
Identyfikacja osób była możliwa dzięki mozolnej pracy, którą wykonała Pani Zofia Dębowska ze Żnina, wnuczka A. Witta. Do oryginału zdjęcia nie był dołączony imienny wykaz osób, a upływający czas skutecznie zaciera pamięć. Powiększona i oprawiona kopia zdjęcia została przekazana ks. Ryszardowi Zwolanowi z prośbą, aby powiesił ją w widocznym miejscu na plebani w Ryszewku (ryc. 1).
Zdjęcie zostało wykonane w niedzielę, 1 września 1929 r., z okazji obchodów jubileuszu 50-lecia miejscowego Kółka Rolniczego, które miało zasięg parafialny. Podniosłym momentem tych uroczystości było poświęcenie nowego sztandaru organizacji z udziałem Antoniego Michalskiego (1880-1969) – zarządcy majątku w Łysininie, działacza społecznego i przyszłego posła na Sejm III kadencji (1930-1935) i IV kadencji (1935-1938) w II Rzeczypospolitej.
Kółko Rolnicze w Ryszewku powstało w 1879 r. i należało do najstarszych w Wielkopolsce (pierwsze powstało w 1862 r.). Wielkie zasługi w ich rozwój wnieśli księża parafialni, a w szczególności ks. Piotr Wawrzyniak, którego sylwetka i działalność została spopularyzowana w filmie pt. Najdłuższa wojna współczesnej Europy i książce Andrzeja Twerdochliba pt. Najdłuższa wojna (1988), powstałej na podstawie filmowego scenariusza.
Dużej pomocy kółkom rolniczym w tym regionie udzielało Centralne Towarzystwo Gospodarcze dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego, z siedzibą w Poznaniu, które w ramach swojej struktury utworzyło Patronat Kółek Rolniczych. Ich patronem Wielkopolsce był Maksymilian Jackowski (1815-1905), polski działacz społeczny i gospodarczy. Kółka rolnicze odegrały ważną rolę na rzecz rozwoju gospodarstw wiejskich, wiedzy rolniczej, samopomocy i innych form współdziałania chłopów.
W roku jubileuszu funkcję prezesa miejscowego kółka pełnił Józef Łaniecki – ppor. rez. i dzierżawca probostwa w Ryszewku, a wiceprezesem był Zenon Jankowski, właściciel Ryszewa-Majdanów. Ponadto w zarządzie Kółka zasiadali: Władysław Dębowski z Ryszewka – skarbnik i Andrzej Witt – sekretarz.
Zgodnie z tradycją organizacji patronował miejscowy proboszcz – ks. Leon Raczkowski, który 24 lata wcześniej był założycielem Banku Ludowego w Łobżenicy. W poczcie sztandarowym znaleźli się: Florian Wrzesiński z Ryszewka, Jan Nowak z Ryszewa i Antoni Budny z Ryszewa. Według moich przypuszczeń osobą na zdjęciu, która została zidentyfikowana jako „gość ks. proboszcza”, może być Heleną Wittówną z Margonina.
Jak donosił 23 maja 1930 r. „Dziennik Bydgoski”: „6 bm. odbył się w Ryszewku pow. Żnin ślub p. Bronisława Elantkowskiego, naczelnika urzędu pocztowego w Barcinie z p. Heleną Wittówną z Margonina. Od ołtarza przemówił w serdecznych słowach do nowożeńców ks. proboszcz Raczkowski, wuj panny młodej, poczem w asyście ks. proboszcza Krupskiego z Gąsawy i ks. prob. Mrotka z Gołańczy pobłogosławił ten związek małżeński. Po skończonej ceremonji ślubnej podejmował ks. proboszcz Raczkowski licznych gości weselnych ze staropolską gościnnością”. Sam sztandar też przetrwał szczęśliwie w dobrym stanie do współczesnych czasów (ryc. 2).
Zdjęcie wraz z krótką notatką zostało opublikowane 29 września 1929 r. na łamach „Lechity” – niedzielnego dodatku krajoznawczo-informacyjnego do „Lecha. Gazety Gnieźnieńskiej”. Jej anonimowy autor pisał, że pomiędzy osobami znajduje się autor drukowanej w ub. roku w odcinku powieściowym „Lecha” powieści „Zaginiony” (ryc. 3). Autorem wzmiankowanej powieści odcinkowej mógł być Leon Margoński, ale w wykazie osób opracowanym przez Panią Z. Dębowską nie ma żadnej zmianki na ten temat. Nie udało mi się ustalić jaka była poprawna odpowiedź i do kogo trafiła nagroda za trafną odpowiedź, bo w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej nie ma wydań „Lechity” za okres od października do grudnia 1929 r.
Na przykładzie Kółka Rolniczego w Ryszewku można stwierdzić, że jeszcze w okresie międzywojennym organizacja ta odgrywała bardzo ważną rolę w integracji lokalnej społeczności. Nie przerwała natomiast przemian polityczno-ustrojowych po II wojnie światowej i dziś jest już tylko faktem historycznym.
Ryszard Wojciech Pawlicki
