Porządkując niedawno domowe archiwum w ręce wpadł mi akt poświęcenia sztandaru Związku Hallerczyków – Placówka Strzelno z 26 maja 1927 r.

W posiadanie tego oryginalnego dokumentu sprzed blisko 90. lat wszedłem przypadkowo około 1995 r. od osoby, której babcia pochodziła z Kujaw.

Niestety nie znam danych personalnych, ani w jakich okolicznościach trafiła ona na Mazury. Postanowiłem natomiast upublicznić informacje o tym dokumencie, by w jakiś sposób ocalić i spopularyzować wiedzę o tym wydarzeniu z dziejów Strzelna.

Chyba jest to mało znany fakt, ponieważ w internecie znalazłem tylko jednozdaniowe wzmianki. Dopiero przeprowadzona kwerenda prasy regionalnej wydawanej w okresie międzywojennym pozwoliła mi na odnalezienie m.in. artykułu opublikowanego na łamach „Gazety Bydgoskiej”, polskiego dziennika ukazującego się w Bydgoszczy w latach 1922-1933, opisującego szczegółowo to wydarzenie.

Akt poświęcenia sztandaru o wymiarach 49 cm x 73 cm sporządzony został, jak to odnotowano w stopce dokumentu, „czcionkami Fr. Gilewskiego – Strzelno”. Wydrukowano go na cienkim papierze „pergaminowym”, co niestety znacząco wpłynęło na aktualny stan zachowania dokumentu.

Zapewne inicjatywa uhonorowania Placówki Strzelno ZH własnym sztandarem wyszła od zarządu miejscowej organizacji, który w tym czasie tworzyli: Florian Palędzki – prezes, Wincenty Chudziński – wiceprezes, ppor. rez. Witold Ciesielski – sekretarz, St. Bamber – skarbnik, M. Śmigiel – komendant. Z kolei do tzw. Komitetu Wykonawczego należeli: por. rez. Roman Drzewiecki – przewodniczący, ppor. rez. Witold Ciesielski, Albin Radomski, Władysław Trzecki, Stefan Płócienniczak.

Poświęcenie sztandaru odbyło się w ramach tzw. Uroczystości Hallerowskiej, jaka miała miejsce w dniach 25-26 maja 1927 r. i połączona była z V Okręgowym Zjazdem Chorągwi Pomorskiej ZH w Strzelnie.

Na dokumencie odnotowano, że poświęcenia sztandaru dokonano w obecności gen. broni Józefa Hallera. W rzeczywistości honorowy patron w tej uroczystości nie uczestniczył. W zastępstwie gen. J. Hallera, który niestety rozchorował się niespodziewanie, do Strzelna przybyli: płk Piotr Zaremba z Poznania – prezes ogólnopolskiego ZH i por. rez. Dworzański.

Sztandar Hallerczyków poświęcił ks. radca Ignacy Czechowski podczas uroczystej Mszy św., w święto Wniebowstąpienia Pańskiego, odprawionej w czwartek 26 maja 1927 r. Rodzicami chrzestnymi zostały osoby o znaczącym autorytecie w lokalnym środowisku, a mianowicie: Maria Skrzydlewska – właścicielka majątku Żegotki, Włodzimierz Watta-Skrzydlewski – Żegotki, Zofia Pętkowska, Zofia Zakrzewska, Zofia Ciesielska, Dybałkowa – Żerniki, Szydzikowa, Smoniewska, Palluthowa, Świątkiewiczowa, Śmiglowa, Leokadia Przybylska, Stankowa, Wojciech Zakrzewski, Witold Maringe, Tadeusz Pętkowski, Krawczak – Rzadkwin, Matuszewski – Żegotki, Jan Łyskawa, Kotas, Józef Rydlewski, Nawrocki, Kolańczyk, Jaroszewski (pisownia nazwisk za źródłem).

Po nabożeństwie odbyła się na strzeleńskim rynku część oficjalna uroczystości uświetniona przemówieniami płk. J. Zaremby i por. rez. Stanisława Pałaszewskiego – prezesa Chorągwi Pomorskiej ZH i redaktora pisma „Hallerczyk”.

Więcej szczegółów nt. przebiegu całodziennych uroczystości zakończonych balem w sali Piątkowskiego można doczytać w archiwalnym tekście zamieszczonym obok.

Gazeta Bydgoska nr 125/1927 z dnia 2 czerwca 1927 r.

Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. Na dokumencie znajduje się kilkadziesiąt podpisów osób uczestniczących w tym patriotycznym wydarzeniu, co stanowi wartość samą w sobie.

Oprócz osób, których nazwiska przewijają się w tym tekście odszukać można wpisy przedstawicieli miejscowego społeczeństwa (np. dr Jakuba Cieślewicza) i wielu zaproszonych gości.

Ryszard Wojciech Pawlicki