Z okazji obchodów narodowych 100-lecia Odzyskania Niepodległości z inicjatywy dyrektora Szkoły Podstawowej im. Wandy Dobaczewskiej w Gąsawie, Jacka Superczyńskiego, placówka przystąpiła do projektu: „Godność, Wolność, Niepodległość”, będącego częścią wieloletniego programu rządowego „Niepodległa”. Podsumowaniem projektu była wystawa i publikacja, ze wstępu której czytamy:

Wspominając bohaterskie czyny Powstańców Wielkopolskich, szczególnie tych nam najbliższych, mieszkających w Gąsawie i bliskiej okolicy, pragnąc przybliżyć ich sylwetki potomnym, a także „ocalić od zapomnienia” przygotowano w Szkole Podstawowej w Gąsawie wystawę pt. „Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 z Gąsawy i okolic”. Autorkami szkolnego projektu są nauczycielki historii – Katarzyna Kuchta-Tomaszewska oraz Aurelia Grajek. (…) Na wystawie zaprezentowano sylwetki kilkudziesięciu, spośród ponad stu zweryfikowanych, powstańców. Jest to początek drogi, która w przyszłości ma przypomnieć nam wszystkim, którzy po 123 latach niewoli czynnie „przynieśli” naszej okolicy wolność.   

Wydawcą drugiej książki jest Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Żninie i Towarzystwo Przyjaciół Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Koło w Żninie. Jak czytamy we wstępie: „Czekają na nią zarówno powstańcze rodziny, jak i wszyscy zainteresowani historią i losem swojej Małej Ojczyzny. (…) Publikacja niniejsza ma na celu ocalenie od zapomnienia najbardziej znaczących dla Żnina i regionu działań….”.

Książka jest pracą zbiorową, na która składają się następujące opracowania będące rozdziałami:

• Powstanie Wielkopolskie w Żninie. Przebieg (Zbigniew Zwierzykowski)
• Żnińskie organizacje kombatanckie w okresie międzywojennym (Marek Waligórski)
• Martyrologia powstańców wielkopolskich z terenu Pałuk (Łukasz Naliwajski)
• Powstańcy wielkopolscy ze Żnina i okolic (Mirosław Pilarski)
• Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego Koło w Żninie (Jacek Pietraszko).              

Myślę, że prawie każda rodzina o rodowodzie pałuckim znajdzie w tej publikacji informacje o swoich przodkach biorących udział w powstańczym zrywie. W moim przypadku są to krewni po kądzieli, a mianowicie dziadek Łukasz Psuty (1890-1949) i jego dwaj kuzyni z Gałęzewa Jan Psuty (ur. 1896) i Ludwik Dorobiała (ur. 1898). W omawianej książce z parafii Ryszewko (urodzeni lub tam mieszkający) uwzględnieni zostali m.in.: Wincenty Bauza (1902-1968, ur. w Głowach), Leon Głowski (ur. 1884, zam. Zalesie), Leon Jankowski (ur. 1874, Ryszewo), Władysław Kubiak (ur. 1878, Ryszewo).

Za niedoróbkę redakcyjną należy uznać brak indeksów miejscowości i nazwisk, co obecnie w tego rodzaju publikacjach stanowi już standard i znacznie ułatwia wyszukiwanie potrzebnych informacji. W przypadku wznowienia książki warto o tym pomyśleć.

 (rwp)