Autorem książki, wydanej własnym sumptem (w nakładzie chyba kilkunastu egzemplarzy), jest Stanisław Pogorzały (1924-2009), urodzony w Różej Górze, przysiółku pomiędzy Ryszewkiem a Szelejewem.

Po wojnie jako dwudziestoletni chłopak, po tzw. małej maturze wyjechał aż do Świnoujścia, gdzie podjął pierwszą pracę, zdał maturę i założył rodzinę. Po 10 latach przeprowadził się do Szczecina, z którym związał się do końca życia. O Różej Górze nigdy nie zapomniał. Często powracał do rodzinnego domu, a przy okazji spisywał i porządkował dzieje swojej rodziny i utrwalał historię Różej Góry, czego ukoronowanej jest niniejsza książka.

Głównym jej wątkiem jest historia rodziny Pogorzałych - od momentu osiedlenia w Szelejewie Michała Pogorzały (1838-1920), dziadka autora z rodziną po czasy obecne - czyli historia pięciu pokoleń. Intencją autora było przekazanie informacji "o wydarzeniach, o których słuch już zaginął, o których nikt już nie opowie, a które dzięki zapisowi mogły być utrwalone i przekazane następnym?. Myślę, że każdy kto przeczyta te wspomnienia, stwierdzi, że autor z całą pewnością zamierzony cel osiągnął. Wzmiankowany Michał Pogorzały zakupił na przełomie lat 1910/1911 gospodarstwo w Szelejewie, na tzw. hubie, w rozwidleniu dróg do Ryszewka i Głów. Natomiast pierwszym z rodu Pogorzałych osiedlonych w Różej Górze był jego syn, Antoni (1885-1967), który w 1920 r. ożenił się z jedną córek dotychczasowego właściciela gospodarstwa - Wincentego Żmudzińskiego (a ten Różą Górę odkupił około 1910 r. od niejakiego Łanieckiego). Obecnie jest ono we władaniu prawnuka - Tomasza.

Szkoda, że S. Pogorzały nie pokusił się o ustalenie wcześniejszych dziejów Różej Góry, np. w oparciu o dokumenty z Archiwum Diecezjalnego w Gnieźnie, jak również pochodzenia nazwy (etymologii) tego miejsca.

Książka napisana jest przystępnym językiem i zawiera niezwykle ciepłe i sentymentalne wspomnienia świata wieku dwudziestego, który przeminął już bezpowrotnie!...

Fragmenty tego opracowania posłużyły też jako materiał następujących konkursów literacko-pamiętnikarskich organizowanych przez: świnoujskie środowisko kulturalne z okazji 40-lecia powrotu Ziem Odzyskanych do Polski ph. "Moja droga i miejsce na wyspie", Instytut Zachodni i Ośrodek "Karta" w Poznaniu ph. "Wysiedlenie - wspólne doświadczenia narodów", Szczecińskie Towarzystwo Kultury pt. "Dzieje szczecińskich rodzin w XX wieku". Za pracę w ostatnim z wymienionych konkursów autor otrzymał wyróżnienie specjalne w dziale pamiętnikarskim.

I na koniec ważna informacja dla osób chcących poznać treść tej książki - otóż jeden egzemplarz jest w posiadaniu Gminnej Biblioteki Publicznej w Gąsawie.

Ryszard Wojciech Pawlicki

Stanisław Pogorzały, Saga rodu Pogorzałych, Szczecin 1995, ss. 105.