Z Ziemią Piską związała się szczególnie rodzima sosna pospolita i kreuje ona tutejszy krajobraz leśny, nadając mu niepowtarzalny charakter. Bynajmniej sosna pospolita nie jest jedynym gatunkiem sosny występującej na Ziemi Piskiej. Gatunki: wejmutka, czarna i Banka rosną w kilku miejscach i prezentują się okazale. Inne sosny, jak limba, kosodrzewina i żółta rosną dopiero od kilkunastu lat w prywatnych kolekcjach i stanowią niemałą ciekawostkę botaniczną. Jeszcze nie tak dawno w Krainie Mazursko-Podlaskiej rosły najpiękniejsze i najdorodniejsze sosny zwyczajne Europy, osiągające 40 metrów wysokości. Swego czasu prawie wszystkie maszty statków Starego Świata były robione z mazurskiej i podlaskiej sosny. Do dzisiaj na Ziemi Piskiej przetrwały jedynie okazy osiągające 33 metry. Sosna pospolita jest drzewem bardzo wdzięcznym, szybko rosnącym, występującym nawet na bagnach i piaskach, dlatego też sadzona jest tak powszechnie w lasach. W medycynie ludowej wykorzystywano żywicę z drewna sosnowego i olejki eteryczne z igieł. Obecnie wykorzystuje się te same składniki do produkcji preparatów kosmetycznych i farmaceutycznych. Zachęcałbym jednak do korzystania z dobroczynnego wpływu sosny bezpośrednio w lesie, podczas spacerów. Przeprowadzone badania w lesie sosnowym wskazywały na silne bakteriobójcze działanie olejków eterycznych. W badanym powietrzu leśnym prawie nie wykryto bakterii. Nie ma chyba przyjemniejszego zabiegu dezynfekującego drogi oddechowe, zwłaszcza gdy podczas spaceru można przyglądać się niesamowitym, postrzępionym koronom sosen, ceglasto-czerwonej korze konarów i ciekawie spękanej korze pni. Zadziwiająca jest zwłaszcza zmienność kory, od niemal gładkiej, po grubo spękaną na kilka centymetrów, od niemal ziarnisto spękanej, po odstającą niczym drobne miseczki. Pozostałe sosny występują na Ziemi Piskiej sporadycznie. Poza sosną wejmutką i sosną Banka, które były wprowadzone w większych ilościach przez leśników na próbne powierzchnie badawcze, reszta była wprowadzona w prywatnych parkach dopiero przed wojną, rzadziej w państwowych po wojnie i obecnie w ogrodach przydomowych.
Z uwagi na ciekawe cechy i wygląd poświęcę trochę uwagi każdemu gatunkowi z osobna. Sosna wejmutka jest najczęściej sprowadzoną sosną na Ziemię Piską. Ma najcieńsze z sosen igły, niespotykane szyszki i interesujący ,,egzotyczny wygląd". Pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie tworzy ogromne powierzchnie leśne. Jest wytrzymała na mróz i dobrze radzi sobie na Suwalszczyźnie, zaliczanej do najzimniejszego regionu Polski. Sosna czarna jest podobna do sosny zwyczajnej, lecz w przeciwieństwie do tej drugiej ma dłuższe igły i większe szyszki oraz wszystkie organy są ciemne. Ciemniejszy kolor korony, czarna kora, ciemne szyszki sprawiają, że drzewo jest ,,cięższe" i bardziej ,,dostojne". Sosna czarna jest, podobnie jak sosna wejmutka, odporna na mrozy, ale także doskonale znosi wiatry i zanieczyszczenia. Jej pozytywne cechy uprawne sprawiają, że jest coraz częściej sadzona, także i na Ziemi Piskiej. Sosna Banka porasta w Ameryce Północnej ubogie siedliska. Pojawia się masowo po pożarach leśnych, bowiem kataklizmy te są wliczone w jej strategię rozwojową. Małe szyszki są silnie zbite i otwierają się co 5-6 lat. W czasie pożaru szyszki te otwierają się wysypując nie zniszczone przez ogień (w przeciwieństwie do innych gatunków) nasiona. Drzewo uznane zostało przez leśników za niewłaściwe ze względu na krzywy pień i mniejszy przyrost niż sosny zwyczajnej, ale drzewo to ma całkiem interesujący pokrój, charakterystycznie ,,zabiedzony", lecz na ubogich glebach zgrupowanie tej sosny może dać niesamowity nastrój. Sosnę kosodrzewinę znają wszyscy miłośnicy gór, którzy oglądają ją podczas wędrówek po skałach. Rośnie tam tworząc rozległe kępy. Sosna ta jest szeroko sadzona w ogrodach przydomowych z uwagi na niewielką wysokość. Kosodrzewina jest wyjątkowo mało wymagająca, poza słońcem, którego potrzebuje dużo. Sosna limba jest bardzo rzadko spotykana poza swoimi, słynnymi siedliskami w górach. Przyczyną jest jej bardzo powolny wzrost (wysokość 5 metrów osiąga w wieku 40 lat). Sosna jest bardzo odporna na wiatry, mrozy i choroby, ale przez bardzo wolny wzrost praktycznie nie jest sadzona. Na Ziemi Piskiej znalazłem dwa jej okazy w ogródkach przydomowych. Natomiast wielokrotnie słyszałem o sośnie wejmutce (również 5 igieł), błędnie nazywanej limbą. Niestety sosna ta jest znacznie rzadsza. Największą ciekawostką wśród sosen na Ziemi Piskiej jest sosna żółta. W wielu opisach tej sosny podkreśla się podobnie wrażliwość na zimno. Zaskoczyły mnie dwa okazy tej północno-amerykańskiej sosny (około 2 metrów wysokości). Sosna żółta ma niepowtarzalny wygląd, który zawdzięcza swym igłom do 25 centymetrów długości. Ma też duże szyszki, lecz znalezione okazy były jeszcze na to zbyt młode. Sosny są niezwykłą grupą drzew, znajdującą zastosowanie nie tylko w leśnictwie, ale także, dzięki swej urodzie, coraz częściej sadzone są dla ozdoby wielu miejsc.
Cechą niezawodną do określenia rodzaju sosny jest jej układ igieł w krótkopędach po 2, 3 lub 5. Rzeczą ciekawą jest, że przedstawiciele każdego z wymienionych typów sosny, występują na Ziemi Piskiej.
