Co zrobić ze starym cmentarzem komunalnym w Piszu?

  Na pytanie zawarte w tytule artykułu w zasadzie można uzyskać dwie odpowiedzi, prezentujące dwie różne koncepcje: uporządkować i zostawić cmentarz oraz opowiadającą się za zmianą przeznaczenia terenu na park. Nic dziwnego, że sprawa ta wzbudza wiele emocji, bo żadne z tych rozwiązań nie jest dobre.
   Ustawa O cmentarzach i chowaniu zmarłych z dnia 31 stycznia 1959 r. przewiduje możliwość przeznaczenia terenu cmentarza na inne cele (art. 6) nie wcześniej niż 40 lat od ostatniego pochówku na tym cmentarzu. Użycie terenu cmentarnego na inny cel dopuszczalne jest pod warunkiem zachowania pamiątek o wartości historycznej, archeologicznej lub artystycznej. Pamiątki te, za zezwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków, mogą być przeniesione w inne miejsce. Na terenie zamkniętego cmentarza komunalnego w Piszu takowe pamiątki występują, dlatego trzeba wziąć pod uwagę dwa rozwiązania w przypadku koncepcji przekształcenia obiektu w park. Są to mianowicie rozwiązania polegające na wkomponowaniu owych pamiątek w układ parku lub przeniesieniu pamiątek zgodnie z nową koncepcją parku w inne miejsca. Druga możliwość jest oczywiście bardziej kosztowna. W przypadku koncepcji przekształcenia obiektu w park bardzo istotny jest zapis następny ustawy dotyczący szczątków zwłok, które powinny być przeniesione na inny cmentarz przy zmianie przeznaczenia terenu. Wiąże się to z kosztami oraz innymi problemami natury społecznej. Z tego względu preferowałbym rozwiązanie minimalnie ingerujące w istniejący układ grobów.
   Kolejnym etapem rozważań powinna być wizja cmentarza w przyszłości. Wdaje mi się, że nie można obiektu zamknąć i wzbraniać dostępu, wręcz przeciwnie udostępniać jak najszerszej liczbie mieszkańców. Idealny byłby park pamięci, miejsce uspokojonego wypoczynku, aleje spacerowe, nieco dalej pamiątkowe groby, kaplica. Obiekt niewątpliwie stałby się atrakcją turystyczną. Pomysł łączenia takowego wypoczynku ze zwyczajnym przeznaczeniem cmentarza nie jest nowy. W czasach, gdy powstawał opisywany obiekt w Piszu, w Szczecinie założono cmentarz (również projekt niemiecki), w którym przez środek przebiega ruchliwa trasa komunikacji pieszej. Współczesne rozwiązania zachodnie są poniekąd podobne, a czasem nawet kontrowersyjne. Na jednym z holenderskich cmentarzy, przekształconym na park spacerowy, nagrobki posłużyły za materiał do nawierzchni, płyty nagrobków ułożono napisami na wierzch. W Anglii na jednym z przekształconych cmentarzy w obiekt wypoczynkowy obok grupy nagrobków pamiątkowych zlokalizowano plac zabaw dla dzieci. Wystarczy przyjrzeć się jak na terenie piskiego cmentarza powstał samorzutnie układ dróg wynikający z aktualnych potrzeb mieszkańców, by przekonać się, że łączenie tych funkcji jest jak najbardziej pożądane. Wdaje mi się, że takie rozwiązanie było w zamyśle projektanta tego cmentarza. Wyraźna aleja wzdłuż obiektu, obecnie zamknięta od wschodniej i zachodniej strony ścianami garaży, miała zapewne służyć nie tylko dla odwiedzających swoich bliskich na cmentarzu. Należałoby niewątpliwie udrożnić aleję.
   Najistotniejszym działaniem jest to, by uczynić teren cmentarza miejscem bezpiecznym. Jest to sprawa uporządkowania podszycia, ale też przystosowania dróg do łatwego wjazdu samochodu policyjnego o każdej porze dnia, a zwłaszcza nocy.
   Kompozycja cmentarza, zabytkowa kaplica, pamiątkowe groby, drzewostan stanowią o dużej wartości tego miejsca. Czasem dziwię się, że do tak małego obiektu na uboczu przychodzi czasem więcej osób niż do parku miejskiego nad rzeką i wtedy utwierdzam się coraz to bardziej w przekonaniu, że warto ten cmentarz uporządkować.

Sikorski Piotr

Od Redakcji: Autor artykułu zwraca się do Państwa o polemikę w sprawie uporządkowania starego cmentarza komunalnego. Prosimy zatem Państwa o uwagi i spostrzeżenia.
Powrót